نوبل پرایز جیتو لویس گلُک۔۔۔امریکن شاعرا تے مضمون نگار ـــــ٭رویل٭

نوبل پرایز جیتو لویس گلُک۔۔۔امریکی شاعرا تے مضمون نگار ـــــ٭رویل٭

کبیر شاہ

”کدے انج لگدا اے اوہ اپنے آپ نال گلاں کر رہی اے تے کدے لگدا اے اوہ ساڈے نال گلاں کر رہی اے۔ایس سبھ وچ کدھرے طنز وی لُکیا ہویا اے۔“ جوناتھن گلاسی نے آپ دیاں نظماں بارے تنقید کردیاں انج وچار سانجھے کیتے سن۔لویس گلُک اجہی امریکی شاعرا تے مضمون نگار اے جو پچھلے پنجاہ ورھیاں توں اَدب نال جُڑے نیں۔نیشنل بُک ایوارڈ،پلیٹرز ایوارڈ،نیشنل بُک سرکل کریٹک ایوارڈ،نیشنل ہیومینٹیز میڈل توں وکھ ڈھیر سارے ادبی انعام جِتن والی نے ادب دا قومانتری پدھر دا انعام وی جِت لیا اے۔لویس گلُک نوبل پرایز جِتن والی سولھویں سوانی اے ایس توں پہلاں پندرھاں سوانیاں نوں ایہ ایوارڈ مل چُکیا اے۔

لویس گلُک دا جنم نیویارک وچ 22اپریل1943نوں ہویا۔ آپ دا والد ڈینیل گلُک اک کاروباری بندے سن جد کہ ماں دا ناں بیٹرس گلُک سی جو اک مشہور یہودی پروار توں سن۔ آپ نے سارا لارنس کالج توں تعلیم حاصل کیتی تے بعدوں کولمبیا یونیورسٹی وچ داخلا لے لیا پر ایتھوں ڈگری نہیں لئی تے ملازمت اختیار کر لئی۔آپ نوں اینوریکشیا دی بیماری لگ گئی جس دا کئی ورھے علاج ہوندا رہیا۔ایہ بیماری وچ کھان پِین خراب ہو جاندا اے تے موٹے ہوون دا ڈر اینا کُو ودھ جاندا اے کہ نفسیاتی علاج دی لوڑ پے جاندی اے۔نوبل پرایز جیتو نوں وی ایس بیماری نال کئی ورھے جھُوجھنا پیا، اخیر ایس بیماری تے قابو پا لیا گیا فیر ایس بیماری بارے اوہناں نے اک مضمون وی لکھیا تے اپنے موت دے ڈر بارے وی دسیا۔ ایہ موت دا ڈر لویس گلُک نوں اپنی وڈی بھین دی موت دی وجھا توں سی جو اوس دے دُنیا توں آون توں پہلاں ای مر چُکی سی۔ایہ موت دا تصور اوہناں دیاں نظماں وچ اکثر ملدا اے تے ایس بارے گلبات کردیاں اک انٹرویو وچ اوہناں نے کہیا:

”میرا خیال اے کہ میں موت بارے لکھدی آں کیوں جے بالپن وچ ایہ بھالنا مینوں پریشان کردیندا کہ سبھ کجھ تہانوں ہمیش ہمیش واسطے نہیں ملدا۔“

لویس دی ماں نوں لکھن پڑھن دا ڈھیر شوق سی اوس نے یونانی دیو مالائی کرداراں بارے بہت ساریاں کہانیاں پڑھ تے سُن رکھیاں سن جو اوس نے اپنی بالڑی لویس نوں سنائیاں تے فیر ایس بالڑی نے اپنے آون والے جیون وچ ایہناں کرداراں نال جُڑیاں کہانیاں نوں اپنیاں نظماں دا حصا بنا دتا۔

لویس گلُک دا ویاہتا جیون کوئی کامیاب نہیں رہیا ؛اوس نے دو ویاہ کیتے تے دوویں ای ناکام ہوئے پہلا ویاہ1967وچ چارلس ہرٹز نال ہویا جو بُہتا چر کامیاب نہ رہ سکیا دوجا ویاہ جان ڈراؤنو نال ہویا جو اوس نال کالج وچ پڑھاندا سی ایہ ویاہ1977وچ ہویا جد کہ ویاہ توں چار ورھے پہلاں اوہناں دا اِک پُتر ”نوحا“ جنم لے چُکیا سی ایہ ویاہ وی طلاق تے مُکیا تے1990وچ طلاق ہو گئی۔

آپ دے اَدبی جیون دا مُڈھ تاں 1962وچ رکھیا جا چُکیا سی پر شعری پراگا ’پہلا جنمFirst born‘1968وچ ساہمنے آیا۔ایس شعری پراگے دیاں نظماں نوں اوس ویلے دے نقاداں نے جی آیاں نوں کہیا تے خوب نامنا کھٹی گئی۔ایس توں مگروں آپ دے ادبی جیون دا اجہیا دور شروع ہو چکیا سی جس نوں کدے وی زوال نہیں سی آنا۔ورمونٹ دے گوڈرڈ کالج وچ آپ نوں شاعری پڑھاون دی نوکری مل گئی۔اپنے اک مِتر نال مل کے اوہناں نے نیو انگلینڈ کلنری انسٹی ٹیوٹ دی نِینہ رکھی ایہ1980دا ورھا سی جدوں ’اُتردا چِترDescending Figure‘ نظماں دا پراگا آیا جہدے وچ ’ڈُبے بچے‘ دے سرناویں ہیٹھ نظم نوں کجھ نقاداں نے کرڑی تنقید دا نشانا وی بنایا گریگ ناں دے اک نقاد نے تاں لویس گلُک نوں ”بالاں نال نفرت کرن والی“ کہیا۔ایہ ورھا آپ واسطے بہت ای پریشانیاں لے کے آیا،گھر وچ اگ لگ گئی تے سبھ کجھ سڑ گیا جس نال چوکھا مالی نقصان ہویا۔ایس سانحے توں پنج ورھے بعد ’ایکلیس دی جِت“ پراگا آیا جس نوں بہت سارا سلاہیا گیا۔1984وچ لویس گلُک انگریزی پڑھاون لئی ولیمز کالج وچ سینئر لیکچرار ہو گئے۔’وائلڈ آئرس‘ دے سرناویں ہیٹھ1992وچ شعری پراگا آیا جہدے وچ فطرت دے نویکلے پکھ نوں بیانیا گیا دو ورھیاں مگروں Proofs and Theories:essays on poetryچھپیا تے اگلے دو ورھیاں توں بعد Meadowlandsنظماں وچ ویاہتا جیون دی ٹُٹ بھج وی دسی گئی۔لویس گلُک اپنے آل دوالے نوں کدے وی وسرن نہیں سی دیندے اوہناں نے بہت گوڑھا مشاہدا کیتا تے اپنے لوکاں دی گل کرن دے نال نال اپنے ویلے دی وی گل کیتی اے۔یارھاں ستمبر2001نوں دہشت گرداں ولوں فضائی حملے نے پوری دُنیا نوں ہلا کے رکھ دتا سی لویس گلُک نے ایس واقعے نوں مُکھ رکھدیاں جو نظماں لکھیاں اوہ اپنے پراگے ”ا کتوبر“ وچ لکھیاں۔اک دیہاتی جیونA village life دیاں نظماں 2009وچ تے 2017وچ مضموناں دی کتابAmerican originalityوی آئی۔

آپ دی شاعری نوں کجھ نقاداں نے مَنّی پر مَنّی شاعرا سِلویا پلاتھ نال ملایا تے دوواں دے موضوعات دے رَل جاون بارے تنقیدی وچار دتے تاں لویس گلُک نے کہیا ’میرے جَتن تے خُشیاں کوئی بے نظیر نہیں نیں۔‘آپ دی شاعری وچ مِتھ،تواریخ،جذباتی شدت پسندی،ذاتی تجربے تے اجوکا جیون جویں دا ہے اُنجے ای وکھالی دیندا اے جس توں ایہ ساہمنے آندا اے کہ اوہ اپنی دھرتی تے دھرتی واسیاں نال جُڑے نیں۔اجکل اوہ Yele universityوچ ای اپنا جیون لنگھا رہے نیں۔۔۔۔۔۔۔

لویس گلُک دیاں آکھیاں کجھ گلاں

٭میرا خیال اے کہ میں موت بارے لکھدی آں کیوں جے بالپن وچ ایہ بھالنا مینوں پریشان کردیندا کہ سبھ کجھ تہانوں ہمیش ہمیش واسطے نہیں ملدا۔

٭ بُڈھے ہوون دا اِک فایدا ایہ وی اے کہ تہانوں سکھن لئی تجربا کرن لئی نواں کجھ ملدا اے۔

٭روح بولدی نہیں اے چُپ رہندی اے۔

٭اسیں دُنیا نوں اک واری ای بالپن وچ ویکھنے آں باقی تاں بس یاداں ای رہ جاندیاں نیں۔

٭ محبت دی شدت سوگ ول لے جاندی اے۔

٭تینوں بس میرے ول ویکھنا ای سی میں تاں تیرے چُھوہن توں پہلاں ای تیری ہو چُکی ساں۔

٭میں اپنے ہتھاں توں اَک گئی آں

اوس کہیا

مینوں پَر لوڑیندے نیں

ہتھاں توں بِنا کیہ کرو گے؟

انسان بن جاؤ گے؟

میں انساناں توں اَک گئی آں

میں سورج اُتے جا وسنی چاہنی آں

٭بجھارت سی:اسیں دماغ وچ کیوں نہیں جی سکدے

جواب آیا:زمین آڑے آندی اے۔

٭مینوں دسو ایہ مستقبل اے

میں مننّا نہیں

دسو مینوں میں جِینی ہاں؟

میں تیرے تے یقین نہیں کرنا

تُوں مینوں بچایا سی یاد رکھیا کر

٭میں سُتی دریا وچ تے اوتھے ای جاگی

اپنے بھیتاں اندر

مرن وچ ناکام رہی ہاں

تینوں کجھ وی نہیں دس سکدی،کجھ وی نہیں

مینوں کہنے بچایا تے کیوں۔۔۔۔؟

٭پہلاں میں تینوں ہر شے وچ ویکھدا ساں ہُن صرف کجھ شیواں وچ ای۔