وِیہ سو تِیہ( 2030)تک ٹیکنالوجی ایس دنیا نوں بدل دیوے گی۔۔۔۔٭رویل لیکھ٭

وِیہ سو تِیہ( 2030)تک ٹیکنالوجی ایس دنیا نوں بدل دیوے گی۔۔۔۔٭رویل لیکھ٭

اعتصام الحق ثاقب

ٹیلی کمیونیکیشن انڈسٹری دے ماہرین دا ایہ خیال اے کہ 2030 دے نیڑے پوری دنیا وچ سمارٹ فونز دی مقبولیت گھٹ ہو جاوے گی تے 6 جی ٹیکنالوجی کمرشل مارکیٹ دا حصا بن جاوے گی۔ کنا عجیب لگے گا کہ دنیا سمارٹ فونز توں ہٹ کے سمارٹ عینکاں تے ہور ڈیوایسز اُتے منتقل ہو جاوے گی تے زیادا تر ڈیوایسز ساڈے جُسے وچ ای نصب ہو جان گیاں۔ اجے تے ایہ واضح نہیں اے کہ اوہ ڈیوایسز کہڑیاں ہون گیاں پرایہ خبراں ہُن عام نیں کہ کجھ کمپنیاں ”برین کمپیوٹر انٹرفیز“ ٹیکنالوجی اُتے کم کر رہیاں نیں۔ ایس ٹیکنالوجی راہیں کوئی وی کم کرن لئی انسانی ذہن دے سگنلز اک ڈیوایس اُتے منتقل ہون گے تے مشین اوہ کم کر دیوے گی۔

دنیا وچ ہُن موبایل کمیونیکیشن ٹیکنالوجی ”6 جی ٹیرا ہرٹز“ پروٹو ٹایپ دا عملی مظاہرا کیتا جا رہیا اے جہدی رفتار 5 جی ٹیکنالوجی توں 50 گنا بہتی ہووے گی۔ فائیو جی ٹیکنالوجی وچ موبایل ڈیٹا ٹرانسفر دی رفتار 40 ایم بی پی ایس (میگا بٹس فی سیکنڈ) توں 1100 ایم بی پی ایس تک ہوندی اے جد کہ اوسطن ایہ رفتار تقریبن 200 ایم بی پی ایس ہو سکدی اے۔ ایہدے مقابلے وچ 6 جی ٹیکنالوجی لئی ڈیٹا ٹرانسفر سپیڈ 1101 ایم بی پی ایس توں شروع ہو کے اک ٹیرا بٹس فی سیکنڈ (10 لکھ ایم بی پی ایس) تک چلی جاندی اے۔

6 جی موبایل کمیونیکیشن وچ ٹیرا ہرٹز سپیکٹرم نال تعلق رکھن والیاں ریڈیو لہراں استعمال کیتیاں جاندیاں نیں جہناں دی فریکوینسی 100 گیگا ہرٹز توں 10 ٹیرا ہرٹز تک ہوندی اے۔ 6 جی ٹیرا ہرٹز وایر لیس ٹیکنالوجی پروٹو ٹایپ دے ایس مظاہرے وچ 140 گیگا ہرٹز دا ڈیجیٹل وایر لیس لنک استعمال کردیاں ہویاں 6.2 گیگا بٹس فی سیکنڈ (6200 ایم بی پی ایس) دی رفتار نال ڈیٹا منتقل کیتا گیا اے۔ یعنی ایس رفتار اُتے عام ڈی وی ڈی جنا ڈیٹا صرف اک توں 2 سیکنڈ وچ منتقل کیتا جا سکے گا۔

کہیا جا رہیا اے کہ 6 جی ٹیکنالوجی نال ڈیٹا ٹرانسفر دی رفتار فائیو جی دے مقابلے وچ 50 گنا تک بہتی ہووے گی جد کہ ایہدی اوسط رفتار 5 جی توں 10 گنا بہتی ہووے گی۔ موجودا پروٹو ٹایپ وچ اوہ مختصر ہارڈویئر وی شامل اے جہڑا متوقع طور تے 2030 تک پوری دنیا وچ استعمال ہون والی 6 جی موبایل کمیونیکیشن ٹیکنالوجی لئی بنیاد دا کم کرے گا۔ پوری دنیا وچ ایس ویلے سبھ توں تیز ٹیکنالوجی 5 جی اے جہنوں دنیا دے مختلف ملکاں وچ 2019 وچ متعارف کرایا گیا سی پر ہُن وی دنیا دے اکثر ملک ایس موبایل ٹیکنالوجی نوں اپنی لوکائی تک نہیں پہنچا سکے تے اک اندازے مطابق دنیا وچ ہر 7 وچوں صرف اک بندا 5 جی سمارٹ فون استعمال کر رہیا اے۔

ایس ویلے گھٹو گھٹ 6 ملکاں وچ 6 جی ٹیکنالوجی اُتے مبنی پروگراماں اُتے کم ہو رہیا اے۔ بھاویں 6 جی ٹیکنالوجی دے دنیا وچ آن وچ ہُن وی کافی وقت باقی اے پر کئی ملک پہلے ای 6 جی لئی آر اینڈ ڈی پروگرام شروع کرن دے اپنے ارادیاں دا اعلان کر چکے نیں۔ ہُن تک 6 جی اُتے تحقیق دے ارادیاں دے 5 سبھ توں ودھ عوامی اعلان جہناں ملکاں توں آئے نیں اوہناں وچ چین‘ جنوبی کوریا‘ فن لینڈ‘ جاپان‘ نیدر لینڈ تے امریکا شامل نیں۔

نومبر 2019 وچ چین دے بیان نے دنیا نوں حیران کر دتا سی۔ کجھ عرصے پہلے ای فائیو جی دے کمرشل رول آؤٹ دے اعلان دے بعد ٹیکنالوجی سپر پاور نے اشارا دتا کہ اوہ مستقبل دے کم نوں شروع کرن وچ کوئی وقت ضایع نہیں کر رہیا تے ایہدے اُتے کم دا اغاز کر دتا گیا اے۔ بھاویں چین دے اعلان نے نمایاں توجا حاصل کیتی پر جنوبی کوریا نے وی ایس حوالے نال اعلان کیتا کہ اوہ ایس ٹیکنالوجی دا استعمال 2028 وچ ای شروع کر دیوے گا۔ ایہ اقدام یقینن وقت توں پہلے معلوم ہوندا اے پر شاید ایہ مسابقت دی خاطر صرف اغاز تک ای محدود رہوے کیوں جے محسوس ہوندا اے کہ دنیا اجے ایہدے لئی تیار نہیں۔

بھاویں ایشیا وچ 6 جی دے آل دوالے سرگرمیاں دی لہر شہ سرخیاں نوں اپنے ول متوجا کردی اے پر فن لینڈ دی اولو یونیورسٹی پہلے ای اپنی دوجی سالوار 6 جی وایرلیس سمٹ اُتے اے۔ فن لینڈ دا 6 جی فلیگ شپ پروگرام 6 جی دے استعمال اُتے تحقیق کرن دا ارادا رکھدا اے جہدے وچ سیلف ڈرائیونگ کاراں تے ورچویل رائیلٹی شامل نیں۔ تقریبن اوسے ویلے جدوں چین نے 6 جی لئی آر اینڈ ڈی منصوبیاں دا اعلان کیتا‘ جاپان دیاں 2 سبھ توں وڈیاں ٹیکنالوجی فرماں نے انٹیل نال شراکت قایم کرن اُتے اتفاق کیتا۔

نیدر لینڈ بھاویں اپنے فلیگ شپ پروگرام بارے خموش اے پر ایہدے باوجود آئنڈہوون یونیورسٹی آف ٹیکنالوجی ہولی ہولی اینٹینا تے ہور بنیادی ڈھانچے لئی اپنے کامیاب تجربیاں نال سرخیاں وچ آ رہی اے جہنوں 6 جی نوں چلان دی ضرورت ہووے گی۔ تے ایہ کویں ممکن اے کہ دنیا دی دوجی سبھ توں وڈی معیشت امریکا ایس دوڑ وچ پچھے رہوے۔

چین دی وزارت صنعت تے انفارمیشن ٹیکنالوجی دا کہنا اے کہ پوری دنیا وچ 2030 وچ 6 جی دا تجارتی استعمال شروع ہون دا قوی امکان اے۔ چین دی وزارت صنعت تے انفارمیشن ٹیکنالوجی دی رہنمائی وچ جون 2019 وچ تشکیل پان والے آئی ایم ٹی 2030 (6 جی) تشہیری گرُپ ولوں جاری وایٹ پیپر مطابق نیکسٹ جنریشن موبایل مواصلاتی ٹیکنالوجی جدید کمپیوٹنگ‘ بگ ڈیٹا‘ مصنوعی ذہانت (اے آئی) تے بلاک چین نوں مربوط کرے گی۔ دسیا جا رہیا اے کہ 6 جی نیٹ ورک حقیقی فزیکل دنیا تے ورچویل ڈیجیٹل نوں گہرا مربوط کردیاں ہویاں عملی جاما پوائے گا تے ہر چیز دے ذہین رابطے تے ڈیجیٹل جڑواں دی اک نویں دنیا اُسارے گا۔

دنیا دے اکثر ملکاں وچ اجے تائیں فائیو جی انٹرنیٹ سروس وی شروع نہیں ہوئی پر چین نے ونٹر اولمپکس 2022 دے دوران 6 جی ٹیکنالوجی دا کامیاب تجربا کر لیا اے۔ میڈیا مطابق سرمائی اولمپکس دے دوران چین دی ٹی شنگوا یونیورسٹی دے ماہرین نے تجرباتی وایرلیس کمیونیکیشن لاین جنوری 2022 وچ اولمپکس کمپاؤنڈ وچ وچھائی سی‘ جہدے نال 10 ہزار توں ودھ ویڈیوز نوں اکو ویلے فیڈ کیتا جا سکدا اے۔ ایس تجربے دی مدد نال اوہ اک سکینڈ وچ اک کلومیٹر دے رقبے اُتے اک ٹی بی ڈیٹا ٹرانسمیٹ کرن دے قابل ہو گئے۔

موبایل ڈیوایسز اجے تائیں الیکٹرو میگنیٹک ویوز استعمال کردیاں نیں جہڑیاں ریاضیاتی نکتا نظر نال صرف 2 ڈی نیں جد کہ کور ٹیکس الیکٹرو میگنیٹک ویوز تھری ڈی ہوندیاں نیں تے ایہدے نتیجے وچ کمیونیکشن بینڈودتھ وچ بہت زیادا وادھا ہوندا اے۔ ماہرین لئی وڈا چیلنج گھمن والیاں لہراں دے فاصلے نوں ودھانا ہوندا اے تے انج کرن نال کمزور سگنل ہائی سپیڈ ڈیٹا ٹرانسمیشن نوں مشکل بنا دیندے نیں۔ ایس رکاوٹ نوں مدنظر رکھدیاں ہویاں چینی ساینسداناں نے اک منفرد ٹرانسمیٹر تیار کیتا جہڑا زیادا فوکس ورٹیکس بیم تیار کردا اے تے ایہدے نال لہراں دے گھمن دا عمل 3 مختلف موڈز وچ ونڈیا جاندا اے‘ جہدے بعد رسیونگ ڈیوایس وڈی ماترا وچ ڈیٹا نوں اسپلٹ سیکنڈ وچ پک تے ڈی کوڈ کر سکدی اے۔

موبایل مواصلات نے بیتے 4 دہاکیاں وچ دنیا نوں بدل دتا اے‘ ہر دہاکے وچ گھٹو گھٹ اک نویں نسل دی ٹیکنالوجی دے ابھرن دا مشاہدا کیتا گیا اے۔ بھاویں 5 جی ٹیکنالوجی نے انٹرنیٹ آف تھنگز دے بوہے کھولے نیں‘ 6 جی دا مقصد ”منسلک انٹیلی جنس“ دے پلیٹ فارم دے طو تے ترقی کر کے ایس تصور نوں ہور اگے ودھانا اے۔ آس اے کہ 6 جی ٹیکنالوجی موبایل کمیونیکیشن نیٹ ورکس نوں سمارٹ ڈیوایسز دی اک وسیع رینج نوں مربوط کرن وچ مدد دیوے گی‘ جہدے نال مصنوعی ذہانت (اے آئی) تے مشین لرننگ راہیں جسمانی تے ڈیجیٹل دنیا وچکار حقیقی وقت وچ رابطا ممکن ہووے گا۔ ایس توں وکھ ایہ ممکنا طور تے لوکاں نوں حقیقی وقت وچ معلومات دی دولت تک رسائی حاصل کرن تے بازیافت کرن دے قابل بناوے گا تے اوہناں نوں اک ذہین‘ باہم مربوط دنیا وچ داخل ہون وچ مدد ملے گی۔ ایس طرحاں 6 جی ڈیجیٹلایزیشن دی اگلی لہر دا اغاز کرے گا۔

بھاویں 6 جی اجے ترقی دے مڈھلے مرحلے وچ اے پر ماہرین دا کہنا اے کہ 6 جی ٹیکنالوجی وچ مختلف نیٹ ورکس شامل ہون گے جہناں وچ سیلولر‘ سیٹلایٹ تے ڈرون توں فراہم کردا مواصلات شامل نیں تاں جے معلومات جمع کرن وچ مدد ملے۔

نیٹ ورک دی کمکاری دے اشارے دے لحاظ نال 6 جی کولوں آس کیتی جاندی اے کہ ٹرانسمیشن دی شرح‘ اینڈ ٹو اینڈ لیٹنسی‘ اعتماد جوگ‘ سپیکٹرم تے نیٹ ورک دی کمکاری تے بہت کجھ وچ نمایاں بہتری آوے گی‘ ایس طرحاں عمودی صنعتاں دی متنوع نیٹ ورک دیاں ضرورتاں نوں پورا کیتا جاوے گا۔

6 جی ٹیکنالوجی پیداوار نوں فروغ دین‘ لوکاں دے طرز زندگی نوں بہتر بنان‘ کمکاری نوں ودھان‘ انفارمیشن اینڈ کمیونیکیشن ٹیکنالوجی (آئی سی ٹی) دے شعبے وچ جدت طرازی نوں فروغ دین تے ڈیجیٹل معیشت لئی نویں مواقع پیدا کرن وچ مدد دیوے گی۔ ٹیکنالوجی دیاں ممکنہایپلی کیشناں وچ جُڑیافضائی‘ خلائی تے زمینی مواصلات شامل نیں‘ جہڑی ورتینڈراں نوں شہراں‘ پنڈاں تھاواں تے ایتھوں تک کہ ہوائی جہازاں تے بحری جہازاں اُتے وی موبایل براڈ بینڈ تک بلاتعطل رسائی حاصل کرن دی اجازت دیوے گی۔ ایس طرحاں ایہ واضح اے کہ 6 جی صنعتاں نوں بااختیار بنان‘ مختلف شعبیاں نوں یکجانکرن تے مثال دے طور تے سمارٹ فیکٹریاں بنان‘ سنبندھتگڈیاں نوں فروغ دین تے ٹیلی میڈیسن نوں فروغ دین وچ مدد کرے گا۔